BİR ZAMANLAR BATMAN!

1960’LI YILLARDA CUMHURİYET MEYDANI

1940’lı yıllarda Türkiye’de ilk petrolün Raman Dağında bulunması ardından 1954 yılında Türkiye’nin ilk petrol rafinerisinin de İluh köyü yakınlarında kurulmasıyla birlikte 1955 yılına kadar köy olan İluh, 1955 yılında Nahiye Müdürlüğü statüsüne getirildi. Petrolün sayesinde hızla gelişen Batman, 1957 yılında ilçe oldu. İlçenin tek meydanı da Cumhuriyet Meydanı idi. Köyden gelenler burada buluşur, insanlar birbirini görmek için meydanda randevulaşırdı. Resimde de görüleceği üzere sağ tarafta Ziraat Bankası yeni yeni inşa edilirken, ilçede nadir görülen ciplerden biri de bir dönem kaymakamlık olarak kullanılan ve günümüzde pasaj olan yerde hizmet etti. Yine ilçenin tek oteli ve o dönemler nüfusu 4-5 bin olan Batmandan birkaç insan manzarası görülüyor.

MEYDANDA CUMHURİYET BAYRAMI ETKİNLİĞİ

1957 Yılında Cumhuriyet Bayramının kutlandığı adres, çarşıdaki meydandı. Batman’ın ilk Kaymakamı Altay Kancaal, eşi ve İlçe Jandarma Komutanı ile birlikte meydanda toplanan halk ve öğrencilerin bayramını kutlamış. Cumhuriyet Bayramı etkinliklerinin ilk yapıldığı meydan “Cumhuriyet” adını da buradan almıştı. Bu tarihten itibaren meydan oldu Cumhuriyet Meydanı.

***MEYDANDA FİLM AFİŞLERİ ASILIRDI

Duraklarının arkasında fazla yüksek olmayan duvar, meydanı demir yolu sahasından ayırıyordu. Duvarın üzerine monte edilmiş ilan tahtasında o gün sinemalarda oynayacak filmlerin afişleri asılırdı. Duraktan az ilerde faytoncular beklerdi. Kentin ilk meydanında faytonların tekerlek izleri, atların nal sesleri insanların içini titretiyordu. Çekici atların başında saman ve arpa ile dolu heybeleri olurdu.

1970’Lİ YILLARDA ÇİFTÇİLİK

Batmanda çiftçilik ve tarım neredeyse tüm ailelerin geçim kaynağıydı. Batmanda petrolün bulunması ve sürekli işçi alımlarının olması nedeniyle insanların bir kısmı tarımı bırakıp petrol işçiliğini tercih etti. Ayrıca illerarası göç ve 1960’lar ve 1970’lerin başında çok hızlanmış olan uluslararası göç ve bunların içerdiği dönüşümler küçük meta üretiminin sürüp gitmesini en az üç açıdan sağlamıştır: Birinci olarak, hanedeki bazı üyelerin kente veya yurtdışına gitmesi, toprağın bölünerek yeniden üretim koşullarının altına düşmesini önlemiştir. İkinci olarak, kente ve yurtdışına göçen haneler köyde kalan topraklarını çok düşük fiyatla kiraya veya ortağa vermişlerdir. Bu da köyde kalan özellikle traktörlü küçük meta üreticileri için çok önemli bir katkıdır.