Günümüzde çok yaygın olarak karşılaşılan tiroit bezi hastalıkları, tiroidin yapısı ve işlevindeki değişikliklere göre çeşitlilik göstermektedir. Bunlar başlıca nodüler guatr, hipertiroidi(tiroit bezinin çok çalışması veya zehirli guatr), hipotiroidi (tiroid bezi az çalışması) ve tiroid kanseri olarak sıralanabilir.
Hipotiroidi yani tiroit hormonu üretiminin azalması, yorgunluk, vücut ağırlığında artış, saç dökülmesi, unutkanlık ve hatta depresyona yol açabilirken, aksi yani hipertiroidi ise aşırı sinirlilik, uykusuzluk, besin alımında artış ancak buna rağmen vücut ağırlığında kayıp, taşikardi yani kalp çarpıntısına yol açabilmektedir. Tiroid hastalıkları, ilk başta hayati derecede önemli sorunlara sebep olmazken, eşlik edebilecek şişmanlık veya zayıflık, kalp çarpıntısı, unutkanlık veya depresyon sonucu bireyin yaşam kalitesinde düşüşlere neden olabilmektedir.
Genetik etmenler, iyot yetersizliği veya lahana gibi guatrojen adı verilen ve iyotu bağlayarak vücutta kullanımına engel olan sebzelerin çok sık tüketilmesi tiroit hastalıklarına yol açabilmektedir. Örneğin Doğu Karadeniz Bölgesi’nde guatr görülme sıklığının yüksek olmasının, karalahana tüketimi ile ilişkili olduğu bildirilmiştir.
Özelikle batman Kozluk civarında çıkarılan kaya tuzunun günlük tüketimde kullanılması ve iyot ihtiyacının iyotlu tuzdan karşılanamaması bu bölgede guatr hastalarının yüksekliği ile karşımıza çıkmaktadır. Ülkemizde tüketimi yaygın olmamakla birlikte soya proteini tüketimi de tiroit sorunlarına yol açabilmektedir.
Tiroid nodülleri iyi huylu olabildiği kötü huylu yani kansere de yol açabilir. Büyük olan nodüller ses kısıklığı yutkunma güçlüğü ve nefes darlığı yapabilir.
Tiroid hormonu üretimi için, dolaşımda diyet yoluyla veya takviyelerle alınan yeterli seviyelerde iyodür gerekir. Yetersiz iyot, bir kişiyi hipotiroidizm geliştirme veya kötüleştirme riski altına sokar.
Yetişkin bir insanın günde 150 µg iyot almasını tavsiye edilir, hamile ve emziren kadınlara daha yüksek miktarlar tavsiye edilir (sırasıyla 220 mg / gün ve 290 mg / gün). Yaygın diyet iyot kaynakları arasında iyotlu tuz, deniz ürünleri ve bazı ekmekler ve tahıllar bulunur. Deniz tuzunun ismine rağmen doğal olarak iyot içermediğine dikkat etmek önemlidir. Çok fazla iyot almak, fazla iyot (iyot kaynaklı hipotiroidizm) veya aşırı tiroid hormonu (iyot kaynaklı hipertiroidizm) sonucu tiroidin fonksiyonun bozulmasına neden olur.
Tiroit bezi hastaları mutlaka doktor kontrolünde ilaç tedavisiyle birlikte hayatları boyunca beslenmelerine de dikkat etmelidirler.
Kan değerlerinize, ilaç tedavinize ve metabolizmanıza göre yeterli ve dengeli beslenin. Lif içeriği yüksek tam tahıl ürünleri tercih edin ve haftada 1-2 kere kuru baklagil tüketin. E vitamini ve çinko içeriği yüksek keten tohumu, çiğ badem gibi yağlı tohumlara beslenmenizde yer verin.
İyot çok önemlidir ve tiroit bezleri için elzemdir. Ancak aşırı iyot kullanımında haşimato troidi gelişebildiğinden doktorunuzun tavsiyesine göre iyotsuz tuz kullanın.
Yeterli ve kaliteli protein alımı tiroit bezlerinin işlevini düzgün yerine getirebilmesi için çok önemlidir.
Mercimek, mantar, ceviz gibi selenyum içeriği yüksek besinlere mutlaka beslenmenizde yer verin.
Tiroit hastalıklarında vücudun su toplaması ve ödem yapması fazla olacağından günde en az 2-2,5 lt. su içmeye özen gösterin.
Düzenli egzersiz metabolizmanızın daha hızlı çalışmasını sağlayacağından mutlaka haftada 1-2 kere yapılmalıdır.
Tiroid (guatr) ameliyatı olanlar ameliyatlarının ilk dönemlerinde mutlaka süt ve yoğurt tüketmelerinde fayda vardır.
Sağlıklı günler dilerim.
Op. Dr. Mehmet Cemil KUBA
instagram= op.dr.mehmet_cemil_kuba