ZEHİRLİ GUATR NEDİR?
Graves hastalığı (zehirli guatr) olarak bilinen durum olan boyunda tiroid bezlerinin aşırı hormon üretmesine bağlı hacminin artışı olarak genişleme sorununa yol açan bir hastalıktır. Kadınlarda erkeklere oranla 4-5 kat daha sık görülür. Pek çok türü ve oluşum nedeni bulunan hipertiroidi hastalığının büyük bir kısmı Graves Hastalığı'ndan kaynaklı olarak ortaya çıkar. Her yaştan bireyde görülebilir. Fakat 25-40 yaş arası hastalığın en yaygın görüldüğü yaş aralığıdır. Otoimmün bir hastalık olması nedeniyle bazı kişilerde farklı otoimmün hastalık türleri ile bir arada gelişebilir. Graves hastalığı aynı zamanda patlak göz olarak da adlandırılan göz görünümü ile karakterize olan guatr türüdür.
GRAVES HASTALIĞI BELİRTİLERİ NELERDİR?
En belirgin belirtisi sıcağa karşı hassasiyet ve tahammülsüzlüktür. Guatr tipi boyun kalınlaşması, gözlerin patlaklaşması ile de kendini gösterebilir. Hastalığın şiddetine bağlı olarak guatr büyük olması durumunda gözle görülebilir ve dokunulduğunda hissedilebilir. Bunların haricinde hastalarda görülen en yaygın Graves hastalığı belirtileri şunlardır:
• Çarpıntı
• Terleme
• Hızlı kilo kaybı
• Saç dökülmesi
• El ve ayaklarda titreme
• Kadınlarda adet düzensizliği
• İshal
• Cinsel istek kaybı
• Gözlerde büyüme ve canlı bakış
• Tırnaklarda tırnak ile et ayrımının belirginleşmesi
GRAVES HASTALIĞI NEDENLERİ NELERDİR?
Tam olarak nedeni bilinemese de gelişiminde genetik faktörlerin rol oynadığı bilinmektedir. Graves hastalığı vücudun tiroid bezindeki hücrelere antikorları ile saldırması şeklinde ilerleyen bir hastalık türüdür. Vücudun geliştirdiği antikorlar olan tiroid uyarıcı immünglobülinler aşırı miktarda tiroid hormonu üretimine yol açar ve bu da hipertiroidi tablosunun gelişimine zemin hazırlar.
Ailesinde Graves hastalığı veya herhangi bir otoimmün hastalık bulunan kişilerde bu hastalığın görülme olasılığının diğer bireylere oranla belirgin oranda daha fazla olduğu tespit edilmiştir. Aynı zamanda yaşanan ağır stres ve travmalar, kazalar, hastalıklar ve kullanılan bazı ilaçların da Graves hastalığının oluşumunda rol oynayabileceği ihtimali üzerinde durulmaktadır.
GRAVES HASTALIĞI TEŞHİSİ NASIL KONULUR?
Hipertiroidi hastalıklarının birçoğunda, hastalığın ilerlemişlik derecesine bağlı olarak değişkenlik göstermekle birlikte genellikle guatr görünümü ortaya çıktığından klinik muayene esnasında tanı konulabilir. Fakat hipertiroidinin birçok çeşidi bulunduğundan hastalığın hangi yolla geliştiğine dair ileri araştırmaların yapılması gereklidir. Klinik muayene ve hastanın öyküsünün alınmasının ardından gerekli kan testleri, ultrasonografi, tiroid sintigrafisi ve iyot uptake testi gibi tanı testleri uygulanır. Graves hastalarında genellikle tiroid hormonları olan T3 ve T4 hormonlarının kandaki seviyeleri normalin üzerinde, TSH hormonu ise normalin altında tespit edilir. Bunun haricinde hipertiroidinin otoimmün kaynaklı olup olmadığının araştırılması amacıyla tiroid bezine karşı geliştirilen anti-TPO, anti-TG ve TSH reseptör gibi tiroid antikorlarının kandaki seviyeleri incelenir. Bunların normalin üzerinde çıkması, otoimmün tiroid hastalığının habercisidir.
Kan testleri sonucunda hipertiroidinin teşhis edilmesi durumunda tiroid ultrasonu ve iyot tutulumunu saptamaya yönelik olarak tiroid sintigrafisi ve iyot uptake testleri uygulanır. Ultrasonografi ile tiroid bezlerinde nodül olup olmadığı ve kanlanma durumu hakkında bilgi edinilir. Tiroid sintigrafisi ve iyot uptake testleri gibi tetkiklerin yapılmasında amaç farklı hipertiroidi türleri ile Graves hastalığının ayrımını yapabilmektir. Hipertiroidinin farklı türlerinde tedavi süreçleri birbirinden çok farklıdır, bu nedenle hastalığın tam olarak türünün belirlenmesi çok önemlidir.
GRAVES HASTALIĞI TEDAVİ YÖNTEMLERİ NELERDİR?
Genel olarak zehirli guatr tedavisi için 3 farklı yöntemden yararlanılır. Bunlardan ilki antitiroid ilaç tedavileridir
Graves hastalığı tedavisi için kullanılan diğer 2 yöntem cerrahi tedavi (tiroidektomi) ve radyoaktif iyot tedavisidir. Cerrahi operasyon, tiroid bezlerinde nodüller bulunan veya kanser şüphesi-olgusu bulunan kişilerde tercih edilir. Aynı zamanda guatrın çok büyük olduğu veya ilaç tedavisinin aşırı düzeyde yan etkiye yol açtığı durumlarda da cerrahi tedavi tercih edilebilir.
Diğer yöntem olan radyoaktif iyot tedavisi atom tedavisi adıyla da bilinir ve yaklaşık 2 aylık bir süre içinde hastaların %50'sine yakın bir kısmında hormon düzeylerinin normale döndürülmesini sağlar. Graves hastalığının gebelik döneminde oluşması durumunda daha düzenli ve sıkı bir takip gerekir. Bu hastalarda düşük riski yüksektir ve ilaç tedavisi bebeğin gelişiminin olumsuz etkilenmesini önlemek adına oldukça düşük dozlarda uygulanır.
Eğer siz de Graves hastası iseniz bir sağlık kuruluşuna düzenli olarak muayenelerinizi yaptırmalısınız. Endokrin dahiliye ve genel cerrahi uzmanı tarafından yapılacak tedavi planı doğrultusunda verilen önerilere gerekli hassasiyeti göstererek hastalığın vücudunuzdaki etkilerini minimuma indirebilir, yaşam kalitenizi yükseltebilirsiniz.
Sağlıklı günler dilerim.
Op. Dr. Mehmet Cemil KUBA
instagram= op.dr.mehmet_cemil_kuba