Nezafet/ temizlik genel ifadesiyle maddi – manevi temizliklere şamildir. Bu iki temizlik ya farz ya da sünnet kısmına girmiştir. Manevi temizlik, ruh temizliği kalp temizliği, akıl temizliği başta gelmektedir. İnsanın ruhu, aklı, kalbi temiz tutulması faraziyat içindedir, bunların kirlenmesi halinde tövbe ile temizlenmesi lazımdır. Binaenaleyh İnsan hem ruhunu, hem aklını-nefisini ve kalbini şeytani desiselerden, haramlardan, habis fiil ve düşüncelerden temiz tutması farzdır. Bu organları temiz tutan insan kâmil derecesine girmektedir, ne nefsine ne başkasına zarar tevlit etmesi mümkün değildir, her yönüyle fayda üretme kaynağıdır. İmam Şafii der ki: "sen bir toplumun içinde isen toplumdan kalbi, ruhu temiz olanla ol, kalbi, ruhu kirli olanla olma, çukura yuvarlanırsın.
Maddi temizlik de manevi temizlik gibi sünnet ve ya farz hükmündedir. Hatta maddi temizlik manevi temizliğin mahsulüdür ve manevi temizlik maddi temizliğin üreticisidir. Evet, kalbi, ruhu, nefsi, temiz olanın bedeni, libası, çevresi, evi ve bütün taallukatı temizdir. Manevi temizlikten mahrum olanın zahiri temizliği varsa da muteber değildir, şekli ve suni olduğundan ötürü faydalı temizlikten sayılmamaktadır. Denilir ki şeklen temiz olan fakat manen temiz olmayan insan başka canlılardan farksızdır. Libası, bedeni, evi, şekli temiz ve medeni fakat kalbi, ruhu kirli olan ekser insan canavardan farksızdır. Bediüzzaman der ki: "eğer zahiri temiz, medeni, efendi ve lakin kalbi kirli canavar gibi insan ararsan Paris'e git, eğer zahiriyle, kıyafetiyle derviş, fakat ruhu temiz melek ararsan Nurşin'e git. Zira imandan uzak Paristeki Efendinin zahiri temiz fakat kalbi kirli olduğundan canavar sıfatındadır. Nurşin sofusu, şeyhi ise şeklen derviş, ahlaken melektir.
Dikkat etsen bugün dünya tahribatına, pahalılığa, terörizme sebep olanların tümü şeklen temiz, medeni, efendi, fakat kalben kirli olanlardır. Mevlana der ki: "kalbi kirli olanın dili de kötü söyler:"
Gel kirli ruhları temizleyelim.
Çare tövbedir tez tövbe edelim
İçini tövbeyle temizle Babnirli.
Ruhları tövbeyle pastan silelim. Hakka namzet ol