31 Mart 2024 Mahalli İdareler Seçimleri sonrasında başlatılan kayyım uygulaması neticesinde Başta ilimiz Batman, Mardin Halfeti ve Esenyurt olmak üzere birçok ilde kayyum uygulamasına başlanmıştır.
Söz konusu kayyım uygulamasının dayanağı olarak sunulan Anayasa’nın 127. maddesinin dördüncü fıkrasının son cümlesi “görevle ilgili bir suç sebebi ile” İçişleri Bakanı kararıyla geçici görevden uzaklaştırmayı düzenlemektedir.
Ayrıca ilgili düzenleme 5393 sayılı Belediye Kanunu’nun 47. maddesinde de yer almaktadır.
Lakin Belediye Kanunu’na ilk olarak darbe girişimi sonrasında ilan edilen olağanüstü hâl döneminde 674 sayılı KHK ile eklenen, ardından 6758 sayılı Kanun’la yasalaşan 45. maddenin ikinci maddesinde yer alan “…terör veya terör örgütlerine yardım ve yataklık suçları sebebiyle görevden uzaklaştırılması” hallerinde İçişleri Bakanlığı tarafından belediye başkanı görevlendirilebileceği hususu yer almaktadır.
Lakin düzenlemesinin anayasal temeli bulunmamaktadır.
Anayasa Mahkemesi, merkezî yönetimin vesayet yetkisini 127. maddenin beşinci fıkrasının sınırladığı durumların dışına çıkarmanın yerel yönetim ve yerinden yönetim ilkelerini yadsımak anlamına geldiğini, görevden uzaklaştırılan kişilerin yerine merkezî yönetimin siyasal kimlikli organları tarafından atama yapılmasının Anayasa’ya aykırı olduğunu belirtmektedir. Atama yetkisinin merkezî yönetimin siyasal kimlikli organlarına verilmiş olması, salt bu hedefi sağlamaya yönelik soruşturma ve kovuşturma açtırma ve bu nedenlerle görevden uzaklaştırma olanağı her zaman bulunduğundan ‘geçici’ atama, ‘sürekli’ atamaya da dönüşerek, hukuka aykırı bir müdahale oluşturmaktadır (AYM, E.1987/22, K.1988/19, 13/06/1988).
Yukarıda yazılı Anayasa Mahkemesi kararından da anlaşılacağı üzere şayet Belediye Başkanın terörle iltisak ve iltisapı ile ilgili kesinleşmiş bir mahkeme kararı var ise bu durumda yerinde yine aynı şekilde seçilmiş olan Belediye meclisinden bir seçim yapılmak suretiyle yeni bir başkan seçilebilir. Aksi takdirde seçilen Belediye başkanı yerine İçişleri Bakanlığınca bir kayyum atamasının yapılması demokratik seçim ve halk iradesi ile bağdaşmayacaktır.
Kaynak
AYM E.1987/22 K.1988/19 ) sayılı kararı
TBB