İluh, Elıh, Elıha, Elekhan ve Batman…
İluh köyü; Günümüzün tepe başı( seri gır) denilen, yani bildiğimiz iluh deresinin Batısı ve Güneyinde kalan ve halen İluh mahallesi olarak bilenen yerleşim yeridir.
İluh köyünün hemen Kuzey yönünde yer alan ve Diyarbakır vilayetine Bağlı küçük bir ilçe olan Dönemin El Medina Kazasıının, Batman çayının Taşması neticesinde sulara gömülmesi sonucunda, küçük bir köy olan İluh Köyün’e de yerleşen El Medina lılar azda olsa olmuştur.
Çoğu Zaman halk arasında Batman’ın El Medina’ nın sular altında kalmasından dolayı oluşan bir şehir olduğu dillendirilse de aslında El Medina ilçesi ile Batmanın kuruluşu arasında doğrudan, bir birleri ile hiçbir ilişkisi yoktur.
El Medina kazasının sular altında kalması ile birlikte ilçede bulunan resmi kuruluşlar, bu günkü Batman’ın ilçesi olan ve o dönem için Siit’in bir nahiyesi konumundaki Beşiri’ ye taşınmış ve nahiye statüsündeki Beşiri(Kubin), Kaza statüsüne kavuşarak Siirt iline bağlanmıştır.
İluh köyü; henüz Batman’a demiryolu gelmemişken, henüz Batı Raman dağının eteklerinde petrol bulunmamışken kendi halinde bir köydür.
İluh(Elıh) Köylülerinin, geçim kaynağı o döneler için yani 1920-130 lu yıllarında tamamen hayvancılık ve geleneksel yöntemdeki tarımsal üretimdir.( Kaynak bölgenin yaşlılarında elde edilen sözlü bilgi)
El Medina kazasının sular altına kalması ve burada ki nüfusunun bir kısmının İluh köyüne taşınması ile birlikte 1937 yılında nahiye statüsüne ve daha sonra 1940 yılında petrolün bulunması ile birlikte 1950 yılında İluh nahiyesi bucak statüsüne ve 1957 yılında ilçe teşkilatı kurularak ilçe statüsüne kavuşmuştur.
1935-1940 yılları arasında İluh köyüne TCDD tarafından tren rayları sisteminin kurulması ile, 1 Temmuz 1943 yılında İluh’a ilk tren seferleri başlamıştır.
Demiryollarının İstanbul, Haydar paşadan Batman’a uzanması ile İluh köyüne etkisi olmuş ise de esasında 1940 lı yıllarda Batıraman’da petrol’ün bulunması ve devamında rafinerinin kurulması ile İluh artık kabuğuna sığmayan bir şehir olma yolunda hızla ilerlermiştir.
Petrolün bulunması ve rafinerinin kurulması ile İlk etapta Tepebaşı (Seri gır) ve çevresinde kurulan irili ufaklı küçük Bakkal ve bazı devlet kurum ve kuruluşları ile küçük bir nahiye olan İluh artık yavaş yavaş Batman ismini almaya başlamıştır.
1960 lı yıllarının başından itibaren bu gün halen varlığını koruyan ve eski Batmanlıların geçmişteki Batmanı anımsamak için sık sık uğradıkları 1. ve 2. Caddeleri o dönemin en lüks ve popüler caddeleri idi. Batmanın Bütün lokantaları, bütün alışveriş mekanları, bütün kurumlar ve bütün bankaları bu iki cadde üzerinde yoğunlaşmıştır.
1970-1980 yılara kadar Batman hemen hemen her kesin bir birini tanıdığı bir ilçe iken hemen yanı başında petrolün bulunmasından sonra ayrı bir kent havası ile kurulmuş olan TPAO sitesi başlı başına bir şehir havasında ve elit insanların uğrak yeri olmuştur.
Petrol madeni ve TPAO, O dönemler için Batman’a öyle bir çehre katmıştı ki, Türkiye’nin Güneydoğusunda bulunan bu küçük ilçe adeta uluslararası bir merkez konumundaydı.
Öyle ki petrol nedeni ile Amerika’dan, Fransa’dan, Avusturya’dan, Avrupa’nın vs.. farklı ülkelerinden gelen mühendisler, gelen teknik elemanlar kolay kolay her ilçeye nasip olmayacak şekilde farklı kültürdeki insanlar olarak yöre insanları ile etkileşimde bulunmuşlardır.
Aynı şekilde devlet erkanının da petrol nedeni ile sık sık uğrak yeri konumunda olan ilçe, TPAO nun sitedeki Misafirhanesinde çok önemli misafirler konuk edilirdi.
Aynı şekilde O dönemin bir çok sanatçısı ve film yıldızı da Batmanda TPAO Misafirhanesinde ağırlanmış bir dönemler ses yarışmaları da düzenlenmiştir.
Bütün Bunlar Batman’ın çehresinin ve kültürünün değişmesini, gelişmesini sağlamıştır.
Özelikle 90 lı yılların başına kadar bu yönü ile hızlı bir gelişim sağlayan Batman, aynı zamanda ticaretin merkezi konumu haline gelmiştir.
Batman artık öyle hızlı gelişiyordu ki Türkiye de bir çok ili geride bırakmış ve kabuğuna sığmayan bir şehri halini almıştır.
Hal böyle olunca Batman’ nın hızlı gelişmesi ile birlikte Komşu iller olan Bitlis, Siirt, Muş ve Mardin gibi tarihi geçmişi çok daha eskiye dayanan Şehirleri, şehirleşme ve nüfus açısından geride bırakmıştır.
Bütün bu gelişmeler karşısında Batman 16 Mayıs 1990 tarihinde Türkiye’nin 72. İli Statüsünü almıştır.
Günümüzde artık Büyük Şehir görünümünü alan ve büyük metropolleri aratmayan Batman, petrol üretimi, tekstil üssü olmaya aday ünvanı ile, son yıllardaki Organize sanayi si ile iş adamlarının aktif yatırımları ve dinamik ekonomisi ile hızla büyümeye devam etmektedir.
Batmanın her ne kadar tarımsal üretimi mevcut ise ve yakın geçmişe kadar ekonomisinin önemli bir kısmı tarıma dayansa da esasında Batmanın öne çıkmasını sağlayan ve küçük bir köyden, bir metropol yaratan esas etken Petroldür.
O halde Batman’a ; petrol ile doğan kent/ şehir diyebiliriz.
Değerli okurlar, Batmanın değerli büyükleri, Sayın yetkilileri ve batmanın Sayın Siyasileri Batmanlı olarak bizlerde; tarihi ve kültürel varlıkları ile, gelenek ve görenekleri ile, sıcak insanları ve Misafirperverliği ile bilinen son derce güzel bir şehir olan ve dışarıdan gelen herkesi güzelliği ile kendisine hayran bırakan Batmanımıza bizde petrol’ün sahip çıktığı gibi sahip çıkalım.