Zekât kelimesi sözlükte artma, bereketlenme, nemalanma, övme ve temizlenme gibi manalara gelir. Dini bir kavram olarak zekat, maldan çıkarılıp ödenmesi gereken bir haktır. Hikmeti: İslâm dini insanın Rabbi, kendi nefsi ve diğer mümin kardeşleriyle olan ilişkilerini düzenlemek için gelmiş bir dindir. Allah Teâlâ'nın hikmeti insanların fiziki, akli ve mali bakımından farklı kategorilerde olmalarını gerekli kılmıştır. Yüce Allah zenginlerin fakir kardeşlerine yardımcı olmalarını güçlülerin güçsüz kardeşlerine destek olmalarını emretmiştir. İşte bu sebeple İslam dini sosyal yardımlaşma ve dayanışmaya büyük önem verir. Mensuplarını hayırda yarışmaya davet ve teşvik eder. ( Şafii fıkhı M. Keskin)
Hicretin ikinci yılında farz kılınmış olan zekat, İslâm’ın beş esasında biridir. Kur’an’ı Kerim’in 82 yerinde namaz ile birlikte kendisinden söz edilmesi, bu ibadetin İslam dininde ne derece önemli bir yer tuttuğunu göstermektedir. Zekatın farziyeti kitap, sünnet ve icmai ümmet ile sabittir. Zekatı inkar eden kâfir olur.
Zekât Verme Sebepleri:
1. Dünyevi Sebepler:
- Allah’ın Emrini Yerine Getirmek : Yüce Allah şöyle buyurmuştur: “Namazı dosdoğru kılın, zekatı verin ( Müzzemmil 20)
- Şükrettiğini Göstermek: Zekât vermek Allah’ın nimetlerine şükretmek demektir. Nimete şükretmek demek, nimete ve nimeti verene bakarak o nimetin hakkını yerine getirmek demektir. Malın hakkı da zekattır: “ sizi üzerinde tasarrufa yetkili kıldığı şeylerden harcayın. (Hadid 7)
- Allah’ın Rahmetini Kazanmak: Zekatı veren, Allah’ın rahmetini kazanarak mutlu olur. “ Azabım var ya dilediğim kimseyi ona uğratırım. Rahmetim her şeyi kapsamıştır. Onu, bana karşı gelmekten sakınanlara, zekatı verenlere ve ayetlerimizi inananlara yazacağım (A’raf 156)
2. Uhrevi Kazançları:
A) İman Çağrısını Pekiştirmek: Zekât Vermek İmanın Varlığına Delildir. Resûlullah (sav) şöyle buyurmuştur: “ Sadaka burhan/delildir. (Müslim) Yani imanın gerçek olduğuna delildir. (Ayrıca kıyamet gününde insana malını nereye harcadığı sorulduğunda kişi için delil olur.)
B) Malın Ahiretteki Sorumluğundan Kurtulmak: Zekât vermek, ahirette malın sorumluluğundan kurtulmayı sağlar. Yüce Allah şöyle buyurmuştur: Altın ve gümüşü biriktirip gizleyerek onları Allah yolunda harcamayanları elem dolu bir azapla müjdele! ( Tevbe 34) “ Allah’ın kendilerine lutfundan verdiği nimetlerde cimrilik edenler, bunun kendileri için hayırlı olduğunu sanmasınlar. Hayır! O kendileri için şerdir. Cimrilik ettikleri şey kıyamet gününde boyunlarına dolanacaktır. Göklerin ve yerin mirası Allah’ındır. Allah, yaptıklarınızdan hakkıyla haberdardır. “ ( Al-i İmran 180)
C) Zekât Vermek Mutluluk Ve Cennet Alametlerindendir: Yüce Allah şöyle buyurmuştur:. “Müminler gerçekten kurtuluşa etmişlerdir. Onlar ki, namazlarında derin saygı içerisindedirler. Onlar ki, zekatı verirler ( Muminun 1-4)
D) Kıyamet Günü Gölgesinde Gölgelenmek: “ Müminin kıyamet gününde gölgesi sadakasıdır. “ (Ahmed bin Hanbel) “ insanlar arasında hüküm verilinceye kadar her insan kendi sadakasının gölgesindedir”. (suyuti el cami’us-sağir)
E) Allah Katında Mükafatı Katlamak: Yüce Allah şöyle buyurmuştur: “ Ama Allah’ın hoşnutluğunu isteyerek her ne zekat verirseniz; işte bunu yapanlar sevaplarını kat kat arttıranlardır”. (Rum39)
F) Sadaka Cehennemden Korunmadır: Müslüman sadaka vererek ateşten korunur. Resûlullah (sav) şöyle buyurmuştur : “ Yarım hurmayla da olsa cehennemden sakının (Buhari)
3. Mali Sonuçlar:
- Malı Temizlemek: Zekât vermede malı temizlemek söz konusudur. Temizlenmiş mal için Yüce Allah şöyle buyurmuştur: “ Onların mallarından, onları kendisiyle arındıracağın ve temizleyeceğin bir sadaka (zekat) al ve onlara dua et. Çünkü senin duan onlar için sükûnettir. Allah hakkıyla işitendir, hakkıyla bilendir. ( Tevbe 130)
- Malın Artması: Temiz maldan verilen sadakayı Allah kabul eder ve o malı artırır. Şu hadis bunu ifade eder: “ Allah temiz kazançtan yarım hurma tasadduk edenin sadakasını eliyle / bizzat kabul eder – ki Allah sadece temiz olanı kabul eder- ve onu deve yavrusunu, deve oluncaya kadar büyüttüğünüz gibi o kişi için yetiştirip büyütür. “ ( Buhari Muslim)
4. Toplumsal Faydaları:
- Hastalıkları Tedavi : Hz. Peygamber ( s.a.v) şöyle buyurmuştur : “ Hastalarınızı sadaka ile tedavi ediniz. “ ( el cami’us-sağir)
- Müslümanların Kardeşlik Vasfını Kazanması: Zekât vermek dinde kardeşliğin anlamını gerçekleştirir: “Fakat tevbe edip, namazı kılar ve zekatı verirlerse, artık onlar sizin din kardeşlerinizdir.” ( Tevbe 11)
- Zekât Alanın Duasını Alma: Zekât vermek, zekat alanın zekat verene dua etmesine sebep olur. Hz. Peygamber (s.a.v), bir topluluk zekatını verdiği zaman “ Allah’ım, falan oğullarına rahmet eyle. “ ( Buhari Muslim) derdi.
- Zekât Vermede Toplumunun Huzuru Vardır: Zekât vermek, zekat vereni cimrilikten kurtarır. Resûlullah (sav) şöyle buyurmuştur: “ Cimrilikten sakının, şüphesiz cimrilik, sizden öncekileri, birbirinin kanını dökmeye ve kendilerine haram kılınanları çiğnemeye sevk ederek helâk etti. (Müslim) ( Zekât Fıkhı Abdulhalık Hasan Eş şerif)
Allah zekat ve sadakalarımızı kabul buyursun. Amin